Lubański Las

[Tomasz Bernacki]

Współcześnie rozległe obszary leśne zajmujące wierzchowinę północnej części Wzgórz Zalipiańskich, z kulminacją na Bukowej Górze (dawniej 386 m n.p.m., dziś około 358,4 m n.p.m.),  powszechnie określamy mianem Wielkiego Lasu Lubańskiego

W końcówce zeszłego roku była tu : http://www.luban24.pl/index.php?topic=4369.msg43673;topicseen

interesująca dyskusja o źródełku w Lesie Lubańskim. To skłoniło mnie do napisania nieco o tym niezmiernie ciekawym lesie. Oczywiście będzie to skrótowa wiedza, gdyż ilość informacji pozwala na napisanie pięknej monografii o tym lesie, jeszcze tak słabo wykorzystanym turystycznie (choć są już jaskółki: Teraz czas na Wielki Las   http://www.swieradow.wroclaw.lasy.gov.pl/aktualnosci/-/asset_publisher/1M8a/content/teraz-czas-na-wielki-lubański-las-i-konkurs). Być może kiedyś powstanie i przewodnik po Lesie Lubańskim i ciekawy album, ale teraz zapraszam na część wstępną - historyczną. Miłej lektury.

Lubański Las

Współcześnie rozległe obszary leśne zajmujące wierzchowinę północnej części Wzgórz Zalipiańskich, z kulminacją na Bukowej Górze (dawniej 386 m n.p.m., dziś około 358,4 m n.p.m.),  powszechnie określamy mianem Wielkiego Lasu Lubańskiego. W historiografii niemieckiej pisano o nim przeważnie jako Wysoki Las (niem. Hohwald) lub Lubański Las (Laubner Wald), Lubański Wysoki Las (Laubaner Hohwald). Nazwa ta ze swoim pierwszym członem „Laub-„  wpisywała się także w XIX-wieczną teorię, iż nazwa naszego miasta mogła wywodzić się od grodu położonego poniżej Lasu Liściastego (niem. Laub – listowie) . (1)


Las Lubański na mapie holenderskiego kartografa Jansena z połowy XVII wieku, wzorowanej na mapie Bartłomieja Scultetusa z końca XVI wieku.

Dzisiaj  tym kompleksem leśnym zarządzają Lasy Państwowe Nadleśnictwo Świeradów. Pomimo, iż jest to zwarty obszar leśny podzielony jest aż na trzy leśnictwa –  Platerówka, Przylesie oraz Lubań. Nie zawsze jednak tak było, niegdyś na obszarze Wysokiego Lasu ścierały się wpływy poszczególnych właścicieli okolicznych wsi, własności komunalnej Lubania oraz lubańskich magdalenek.
Wysoki Las lub jego skraj było być może miejscem, gdzie krzyżowały się w XIII wieku granice trzech władz – czeskiej, miśnieńskiej oraz śląskiej. W dokumencie granicznym króla Wacława I z 7 maja 1241, potwierdzającego rozgraniczenie dóbr biskupich i królewskich, granica pomiędzy Czechami, a włościami biskupstwa miśnieńskiego miała przebiegać między innymi obok miejsca określonego jako „cumulus Kamenicopkidua” czyli Dwie Kamienne Kopki. W 2010 roku podczas sympozjum historycznego w Lubaniu dr Krzysztof Fokt wysunął koncepcję (referat „Między koroną a pastorałem”), iż owe dwa wzgórza to Czubatka i Srebrnik na skraju Lubańskiego Lasu. W toku dyskusji wysunąłem jeszcze jedną możliwość, że może jednak są to dwa wzniesienia położone przy starej drodze z Zaręby do Platerówki niegdyś bardzo charakterystyczne i strome, dwie kamienne góry - Stein Berg i Ober Stein Berg (wzgórza Kamień, późniejsze kamieniołomy Kamień/Łomy i Łomna), co uznał, za równie prawdopodobną wersję. Dyskusja pozostaje oczywiście nadal otwarta.


Góra Kamień na początku XX wieku. Dziś jest tam zbiornik wodny Zakładu Karnego w Zarębie.

Przez Las Lubański aż do czasu pruskiej reformy administracyjnej w 1815 roku, przebiegała  granica tzw. Okręgu Kwisy z Weichbildem Lubańskim (drogą gruntową pomiędzy Liściastą a Bukową Górą).


Las Lubański na mapie Hommanna z 1753 roku  z  oznaczoną granicą Okręgu Kwisy.

W 1612 roku lubański historyk Abraham Hossmann twierdził, iż w bardzo starej księdzę, jaką widział w klasztorze cystersów w Henrykowie, wyczytał, iż na szczycie Jungfrawen Heyde znajdował się dworek myśliwski margrafa Albrechta (2). Owy Panieński Las zwany były później Nonnenwald – Las Zakonnic .(3) Wspomniany margraf występuje również w legendzie o początkach Lubania, który miał również założyć margraf Albrecht .(4) W swych rozważaniach Hossmann przypuszcza, iż magdalenki mogły ten las otrzymać od jakiegoś przedstawiciela rodu Gersdorf, który miał posiadać wówczas także Lubań. W tej ostatniej kwestii wydaje, iż Hossmann miał podstawy do takiego twierdzenia.


Lubański Las na mapie Bartolomeusza Scultetusa z 1593 roku.


Generalnie Wysoki Las podzielony był na trzy główne części, którymi władali  panowie wsi Platerówka (niem. Linda), rada miejska Lubania ora lubańskie magdalenki. Większa część lasu, jego południowa oraz zachodnia część, a więc  przylegająca do Platerówki-Zaręby, należała od średniowiecza do panów wsi Platerówka. Najstarszym znanym właścicielem Platerówki i zachodniej części Wysokiego Lasu był ród von Gersdorf.


Herb rodu von Gersdorf.

W 1334 roku wspomniany był przedstawiciel tego rodu Otto de Lindin czyli Otto z Platerówki (w zasadzie też sąsiedniego Włosienia, który był przysiółkiem). I pomimo, że prawdopodobnie część wsi w XIV wieku stała się własnością innych rodów (von Salza, von Rothenburg), to jeszcze w 1408 roku las pod Platerówką należał do rodu von Gersdorf. Jego część południowo-wschodnia, od strony Grabieszyc należała z kolei do słynnego Jona Elvila, brata wspomnianego wyżej Ottona de Lindin (von Gersdorf) .(5)  Później władali nim przedstawiciele kilku wielkich rodów górnołużyckich – Uchtritz, Salza, ponownie Gersdorf i Nostitz. W 1667 roku Hildebrand von Nostitz sprzedał wieś i las Henrykowi Anzelmowi von Ziegler-Kliepphausen, ten na krótko sprzedał go majorowi polskiej armii Franciszkowi Karolowi von Schachmann z Jerzmanek. Ten ostatni ponownie odsprzedał go rodzinie Ziegler-Kliepphausen, Joachimowi Zygmuntowi, szambelanowi polskiego króla Augusta Mocnego. Joachim założył fundację swojego imienia – Joachimstein, która utrzymywała w Radomierzycach zakład dla panien szlachetnie urodzonych. Swoją część Wysokiego Lasu, w sumie 760 ha, oraz wieś Platerówka przekazał w 1734 roku fundacji, w której posiadaniu były aż do 1945 roku. Las ten, zwany przed 1945 rokiem – Stiftswald (Las Fundacji), był zarządzany z leśniczówki znajdującej się w Platerówce. Na jej terenie do lat 60-tych XX wieku znajdowały się dwie czynne kopalnie bazaltu, na wspomnianych górach zwanych Kamień i Górny Kamień.


Herb rodu von Ziegler-Kliepphausen (mur) oraz von Salza (lilia) nad wejściem do leśniczówki.

Miasto Lubań w momencie lokacji nie zostało uposażone ani w dobra ziemskie (wsie) ani lasy. W 1303 roku umarł bezpotomnie właściciel wsi Stary Lubań z lubańskiej gałęzi rodu von Seidlitz, do której przynależała także północno-zachodnia część Wysokiego  Lasu. Na wniosek lubańskiej rady margrabia askański Hermann III przekazał zarówno wieś jak i las na własność miasta. Była to nieco mniejsza część niż należąca do panów z Platerówki, gdyż obejmowała około 680 ha. Miasto utraciło swoje leśne połacie w 1547 roku, gdy otrzymało królewską karę (tzw. Pőnfall) za brak posłuszeństwa rozkazom króla Ferdynanda, jednakże wkrótce odzyskało go z powrotem. W 1554 roku po pożarze miasta drzewa z Wysokiego Lasu pozwoliły na jego odbudowę, a miejsce z którego je wycinano, gdzieś w pobliżu granic Zaręby, zwane było później „im Brande” . (6)

Kolejny fragment Lasu Lubańskiego posiadały lubańskie magdalenki. Klasztor i miasto sąsiadowali ze sobą w lesie dość długo, gdyż przez prawie 600 lat. Nie jest wiadomo kiedy siostry zakonne weszły w posiadanie Bukowej Góry (Bukowca), należy się jednak spodziewać, że nastąpiło to jeszcze w XIV wieku.


Las Zakonnic na mapie geognostycznej z 1857 roku.

Jeżeli faktycznie na Bukowej Górze znajdował się wcześniej jakiś zamek myśliwski, wówczas mogła stanowić regalia książęce, które jako uposażenie przekazał klasztorowi książę Henryk Jaworski. W 1928 roku Fritz Bertramm wspominał, iż polana na wschodnim zboczu Bukowej Góry nazywała się „Fűrsten Blick” czyli Książęcy Widok .(7) Trudno ocenić czy była to jakaś stara regionalna nazwa czy też młode określenie ukute na potrzeby miejscowej turystyki, oznaczające tyle co wspaniała, godna oś widokowa.


Rejon dawnej polany Książęcy Widok.Fot.T.Bernacki, 2013.

Trzeba wziąć pod uwagę także opcję uposażenia klasztoru przez przedstawiciela z rodu von Gersdorf. Otóż Christian von Gersdorf posiadał do 1320 roku patronat nad lubańskim kościołem parafialnym, a także bardzo wielkie wpływy w mieście i na Górnych Łużycach. Pomimo zamiany z magdalenkami na patronaty (otrzymał kościół w Sobocie koło Lwówka Śl.), nadal ród ten poczuwał się do wspierania miasta i klasztoru . (8) Wiemy, iż w 1350 roku Christian II von Gersdorf wraz z bratem Ramfoldem ofiarowali klasztorowi magdalenek dziesięciny ze wsi Platerówka (niem. Linda) , a jak wcześniej wspomniałem część Wysokiego Lasu przynależała właśnie do tej wsi.(9) Las klasztorny na  Bukowej Górze był bezpośrednio przyległy do lasów przynależnych do Platerówki i Grabieszyc, więc jest to hipoteza bardzo prawdopodobna. Od XIV wieku Bukową Górę nazywano Lasem Zakonnic  (niem. Nonnenwald), dopiero w XIX wieku upowszechniła się nazwa od rosnących tam buków (niem. Buch Berg).


Obecnie najwyższa część Bukowej Góry.Fot.T.Bernacki,2013.

Po raz pierwszy w kronikach miejskich nazwa Nonnenwald  odnotowana została w początku XV wieku, podczas wojen husyckich. Podczas oblężenia Lubania przez husytów w połowie maja 1427 roku, z zamku Czocha wyruszył na pomoc Dietrich von Klűx, dowódca zamkowy. Wraz z grupą około 500 chłopów stanął obozem w lesie Nonnenwald. Na wieść o tym obrońcy miasta wyszli z murów i zaatakowali husytów, licząc, że z odsieczą przyjdzie także Dietrich von Klűx. Tak się jednak nie stało, husyci najpierw pokonali obrońców miasta, a następnie ruszyli na Bukową Górę, gdzie wybili chłopów (uciekł tylko Klűx  i czterech jego ludzi) . (10) Z kolei rektor P.Plűschke wspomina, iż w jednej z kronik natrafił na wzmiankę, iż w lesie „Nonnenbusch” podczas wojen husyckich stacjonował oddział chłopów pod przywództwem rycerza von Uchtritz z Kościelników (Steinkirch) .(11) Fakt wybrania Bukowej Góry na stacjonowanie oddziału wskazuje, iż wówczas wzniesienie to stanowiło doskonały punkt widokowy, na którego szczycie znajdowały się strzeliste skały, wystające ponad otaczający las. Wzgórza takie wykorzystywano jako punkty sygnalizacji świetlnej (ogniska)  informujące o nadchodzących wrogich wojskach.


Dziś zamiast szczytu mamy lazurowe jeziorko.Fot.T.Bernacki, 2013.

Jedna z XVIII-XIX-wiecznych lubańskich legend głosi, iż od klasztoru magdalenek na Bukową Górę prowadził tunel .(12) Oczywiście jest to tylko legenda, która powiązała ze sobą fakt posiadania lasu przez magdalenki, a także istniejące przejście podziemne pod klasztorem.

                                                                                             c.d.n. (dalszy ciąg już wkrótce)

                                                                                          Tomasz Bernacki, kwiecień 2014.


Przypisy:
1) Współcześnie koncepcja odrzucona. Nazwa słowiańska o charakterze patronimicznym – gród, osada Lubana (forma skrócona imienia Lubomir) lub określenie od potoku, wody płynącej w dolinie – Potoku Starolubańskiego (jeziora Lubań/Łubań na Łotwie czy jezioro Lubań, nad którym Władysław Jagiełło rozstawił w 1410 roku obóz z kaplicą  w pobliżu Grunwaldu).
2)Hossmann Abraham, Pompa Regii ingressus in superiorem Lusatiam, 1612.
3)Określenie Heide oznaczało krajobraz mocno przerzedzonych lasów pierwotnych, często liściastych, zastępowanych przez lasy iglaste (świerkowe, sosnowe), z licznymi wrzosowiskami. W najbliższej okolicy takie pojęcia pojawiają się np. jako Görlitzer Heide, Penziger Heide – Puszcze Zgorzelecka i Pieńska, a także, co ciekawe, nazwa zarośniętego zaroślami obszaru dzisiejszego Placu Strażackiego/Solnego w Lubaniu, na którym urządzono w średniowieczu drugi po Rynku plac targowy (chyba, że nazwa Heide nawiązuje do innego znaczenia tego słowa – pogański).
4)Rymowankę z tą historią znalazł A.Hossman w starej księdze kościelnej w Łukowie (Luckau) na Dolnych Łużycach. Należy jednak uznać, iż dotyczyła ona nie Lubania a sąsiedniego Lubinia (Lűbben).
5)Jone Elvil, zwany także Jano, Johann, Hans von Gersdorf. Znany ze sporu z radą miejską Zgorzelca o prawa sądownicze nad chłopami w Grabieszycach, a sporu o pieniądze z Żydem zgorzeleckim. Wzmiankowany w latach 1332-1390. W 1332 wiemy, że wraz z bratem Otto był właścicielem Radomierzyc. W 1345 wzm. jako właściciel Grabieszyc, w 1376 Miłoszowa, w 1389 wzm. jako właściciel wsi Deutsch Paulsdorf k. gniazda rodowego wsi Gersdorf, w 1390 wzm. jako właściciel Kunowa, połowy Zawidowa, wsi Markersdorf k. Gőrlitz, Sulikowa. Przydomek „Elvil”, a w zasadzie negatywne przezwisko, związany jest ze starymi sagami germańskimi i oznaczał karła, złego ducha. Określano go także mianem „Schielende John”, co znaczyło „Zezowaty Jan”, a jego syna „Weisse Hanns”.
6)Grűndner J.G., Chronik der Stadt Lauban, 1848 s. 234; LM nr 21 – Etwas von dem Lauban, hohem Walde aus dem 16ten Jahrhunderte, 1775 s.323.
7)Bertram F., Das Heimatbuch des Kreises Lauban, 1928.
8)Uważam, iż jest wielce prawdopodobne, iż w 1264 roku lokacja miasta była dokonana przez przedstawiciela tego rodu (zapewne Michała - Michael, w 1274 i 1277 roku kroniki wymieniają go jako burmistrza miasta). Od nich mogą pochodzić barwy herbu Lubania, które są tożsame z barwami herbowymi rodu von Gersdorf. W latach 1323, 1326 i 1328, a więc czasie fundacji klasztoru magdalenek w Lubaniu, burmistrzem miasta miał być Franz von Gersdorf.
9)Wyżej wspomniałem, że w tym samym okresie Platerówka należała do Otto von Gersdorfa, zapewne więc była podzielona na części. Otto oraz Johann byli synami Jencza von Gersdorf. Cristan II oraz Ramfold (a także Heinrich) z kolei byli synami Cristana I. Cristan I i Jencz (Johann I) byli rodzonymi braćmi, którzy widocznie otrzymali Platerówkę w spadku po ojcu, nieznanego z imienia, a następnie przeszła na kolejnych ich potomków.
10)Grűndner J.G., Chronik der Stadt Lauban, 1846 s. 150.
11)Plűschke P., Der Hohwald [w: Rund um Lauban t.3, 1935].
12)Haupt K., Sagenbuch der Lausitz, 1862 s.116 (za Sammlug von Schön. No. 61 Mscr.).

[Tomasz Bernacki]

Z góry mówię - bardzo trudna zagadka.

Co mają wspólnego z Lubańskim Lasem - smerfy ? 

 Dla ułatwienia dodam, że w wielu językach słowiańskich (choćby serbskim) określane są mianem nie smerfy a strumfovi . Faktycznie jest to slawizacja germańskiego słowa "Strumpf".



Nagroda - płyta DVD z filmem "Civitas Luban" - 45 minut o historii Lubania, mojego autorstwa. Odpowiedź za jakieś 2 tygodnie w kolejnym odcinku tekstu o Lubańskim Lesie.

[x]

Nie wiem co miały smerfy wspólnego z lubańskim lasem, ale na pewno dzisiaj po lesie wokół ich wioski, o nazwie Lubań, chodzi atomowy turbinator - Gargamel, o czym też już niebawem .

[janus58144]

Ja mogę jedynie żałować, że do niedawna otwarty dla mieszkańców Wielki Las Lubański w coraz większym stopniu zapełnia się szlabanami.
Koszmarny jest też do niego dojazd od strony Lubania. Ale to działka powiatu, który od lat zapowiada modernizację drogi na Przylasek a następnie nic w tej materii nie robi. Może dlatego, że Starosta i Wicek nie korzystają z uroków leśnych odstępów?

[x]

Ostatnio zjeździłem ten las właśnie i odniosłem wrażenie, że służy on jedynie nadleśnictwu i drwalom. Szlabany, żadnego pobocza do zaparkowania.

[Tomasz Bernacki]

Dziś jeszcze dalsza historia Lubańskiego Lasu. Ilość materiałów się rozrasta, więc wystarczy na jeszcze co najmniej ze dwa odcinki.

Lubański Las – spory o pożytki

Podział Wysokiego Lasu pomiędzy kilku właścicieli powodował oczywiście konflikty, choć na przestrzeni kilkuset lat nie były one zbyt liczne. Pierwszy odnotowany miał miejsce w połowie XV wieku, gdy w 1451 roku rycerze z Zaręby i Kościelnika chcieli od miasta uzyskać prawo polowań w obrębie Lasu Lubańskiego. Kolejna petycja w tej samej sprawie wpłynęła do rady miejskiej 17 marca 1457 roku od Hartmanna von Salza, właściciela Zaręby, który domagał się prawa prawo połowu ryb i myślistwa na terenie Wysokiego Lasu. Wiemy tylko, iż spór rozstrzygała rada miasta Zgorzelca.




W 1557 roku miał miejsce kolejny spór z panami von Salza z Zaręby. Chodziło o wypasanie przez ich chłopów bydła w Wysokim Lesie, co powodowało niszczenie młodych sadzonek drzew. Doszło do tego, iż zarekwirowano bydło należące do Hermanna (Hansena) von Salza. Podobny spór miał miejsce po drugiej stronie Lasu – od strony Szyszkowej. W tym samym roku zakazano wypasu bydła w lesie właścicielowi tej wsi Georgowi von Dőbschitz. Wypas bydła musiał faktycznie mocno nadwyrężyć drzewostan, skoro w tym samym roku rada miasta podjęła decyzję, iż każdy mieszkaniec Lubania miał ufundować drzewo do Lubańskiego Lasu .  
Do połowy XVI wieku sąsiedztwo magdalenek i miasta nie sprawiało kłopotu. Natomiast sytuacja znacznie się pogorszyła po protestanckiej rebelii. W 1551 roku miał miejsce pierwszy spór graniczny pomiędzy miastem a klasztorem. Działo się to za czasów przeoryszy Reginy Zeidler i burmistrza Lorenza Hossemanna. Czas jego wybuchu nie jest przypadkowy, gdyż było to po rewolcie protestanckiej, gdy władze miejskie starały się utrudnić życie pozostałym w mieście katolikom i klasztorowi. Spór został rozstrzygnięty jednak polubownie.
W 1569 roku rolnikowi z Kościelnika skonfiskowano krowę za wypas w Lesie Lubańskim. Stawił się za nim w wyższym sądzie w Zgorzelcu pan wsi z rodu von Uchtritz,  jednakże i to nie pomogło w odzyskaniu krowy. 14 kwietnia 1688 roku Georg Seibt z Szyszkowej był zamknięty w miejskim więzieniu (Stockhaus przy obecnej ul.Starej, którego mury zachowały się przy schodach na ul.Podwale) za kradzież drzewa w Wysokim Lesie. W nocy przeskoczył mur do fosy i uciekł.



Miejską częścią Wysokiego Lasu administrowano z leśniczówki na jego północnym obrzeżu. Dużo można pisać o sposobie zarządzania i wykorzystywaniu Lubańskiego Lasu, jednakże należy wyraźnie stwierdzić, iż zdecydowanie lepszą gospodarkę leśną prowadził zakon magdalenek niż miejscy leśnicy (niem. Waldherr, później Forstmeister). W efekcie nieudolnej gospodarki miejskiej, w drugiej połowie XIX wieku wycięto praktycznie wszystkie jodły i buki (proste, zdrowe okazy wykorzystywano do wykonywania drewnianych rur wodociągowych), które zastąpiono nasadzeniami świerków i sosen. W początku XX wieku te sztuczne drzewostany  dotknęła plaga szkodników i potężne zniszczenia.





Inna sytuacja była natomiast na Bukowej Górze, gdzie nadal kontynuowano naturalne bukowe odnowienia. Warto tu wspomnieć, iż buczyna na Bukowej Górze zachowała się w dobrym stanie do połowy XX wieku. Dla jej ochrony w 1959 roku szczyt Bukowej Góry (25 ha) objęto ochroną rezerwatową, pomimo iż w tym samym czasie (1958-59) rozpoczęto już w płd.-zach. części wzgórza eksploatację skały. Pod naciskiem  skalników w drugiej połowie lat 60-tych zdjęto ochronę prawną i poszerzono kamieniołom. Podobnie duże złoża bazaltu znajdują się na sąsiedniej Górze Liściastej, którą gmina Platerówka również planuje przeznaczyć pod kolejny kamieniołom, a także na Kopce Swaroga (moja nazwa robocza granicznej góry pomiędzy Szyszkową a Kościelnikiem, która walorami nie ustępuje Czubatce czy Perkunowi). Z Kopki Swaroga jest niesamowity widok na Góry Izerskie, Karkonosze. Można na niej zaobserwować dwie generacje law (pokrywę przebitą przez nowy wulkan). Kolumny są tak drobne, że od razu były stosowane jako kostka na drogi. Na jednym z odsłonięć widać prawdopodobnie odciśnięty dawny pień zatopiony w gorącej lawie.





Miasto miało spore zakusy na Bukową Górę. Tym należy zapewne tłumaczyć przyczynę sporu do jakiego doszło zimą 1883 roku. Wówczas (styczeń, luty) na polecenie burmistrza Feichtmeiera zamknięto leśne drogi prowadzące na Bukową Górę. Działanie to uniemożliwiło klasztorowi sprzedaż drewna. W związku z niechęcią do polubownego załatwienia sporu, sprawa znalazła się w sądzie w Zgorzelcu i Wrocławiu. Miasto przegrało i musiało udostępnić trzy drogi prowadzące na Bukową Górę, zapłaciło także 1074 marek odszkodowania. Z uwagi na pochyłe zbocza Bukowej Góry  drogi ulegały tam większym zniszczeniom, na koszt klasztoru w 1866 roku naprawiono 355 m drogi za 1420 marek, w 1887 roku 475 m za 2400 marek i 1891 roku za 1031 marek. Zarówno koszty jak i spór z miastem zapewne spowodowały, iż w 1912 roku lubańskie magdalenki zdecydowały się na sprzedaż miastu Bukowej Góry, a w zasadzie wymieniły swoje 72 ha buczyny na 37 ha lasu na wschód od Pisarzowic-Henrykowa i dopłatę ze strony miasta w wysokości 97.629 marek. Był to ostatni etap częściowej komunalizacji Wysokiego Lasu. Wcześniej, bo w 1866 roku rada miasta wykupiła rewiry Zaręba, w 1896 r. Kościelnik i 1899 r. Szyszkowa Dolna, w początku XX wieku wykupiło jeszcze około 50 ha lasów prywatnych na obrzeżu Wysokiego Lasu. Po tych zakupach miasto posiadało zdecydowaną większość Lasu Lubańskiego, około 1100 ha. Po 1945 roku miasto utraciło swoją własność komunalną, tak mozolnie i kosztownie zdobywaną od 1303 roku. Podobnie swoje lasy utracili właściciele Platerówki. Od tej pory Wysoki Las należy do Skarbu Państwa, choć co ciekawe, jak wspomniałem wyżej, administrują nim aż trzy leśnictwa Nadleśnictwa Świeradów (dawniej były to dwa Nadleśnictwa Leśna i Lubań), natomiast dawny Las Zakonnic  od lat 60-tych XX wieku pochłonęła prawie w całości kopalnia bazaltu na Bukowej Górze. Współcześnie dla mieszkańców Lubania i okalających go wsi Wysoki Las  odgrywa przede wszystkim rolę rekreacyjną, choć na jego obszarze nadal wiele osób znajduje zajęcie w gospodarce leśnej czy skalnictwie.

                                                                                          Tomasz Bernacki, c.d.n. wkrótce