Konto usunięte
Punkty: +0/-1
Offline
Płeć:
Wpisy: 752
Znajomi: 2 Dodaj do
|
|
« : 31 Sierpień, 2010, 11:52:32 am » |
|
31 sierpnia 1980 r. w Stoczni Gdańskiej podpisano tzw. Porozumienia Sierpniowe. Ich najważniejszym punktem była zgoda na tworzenie niezależnych związków zawodowych. Dzisiaj mija 30 lat od tamtych wydarzeń. Po raz pierwszy po 1945 r. kierownictwo KC PZPR zgodziło się na daleko idące ustępstwa polityczne bez użycia siły. Wprawdzie ruchy radzieckich wojsk w pobliżu wschodniej granicy Polski wskazywały, iż na Kremlu poważnie zastanawiano się nad udzieleniem "bratniej pomocy" polskiej partii komunistycznej, która przez zgodę na możliwość tworzenia związków zawodowych została w jakimś zakresie ograniczona. Nowa sytuacja jaka wytworzyła się po 31 sierpnia 1980 r. wywołała ogromne zamieszanie w najwyższych kręgach kierownictwa PZPR. W nocy z 5 na 6 września 1980 r. na odbytym zebraniu KC PZPR, zmuszono dotychczasowego I sekretarza Edwarda Gierka do ustąpienia z zajmowanego stanowiska. Jego miejsce zajął Stanisław Kania.
Okres legalnej działalności NSZZ "Solidarność"
Jednocześnie w całym kraju następował proces zawiązywania się nowych niezależnych związków, z reguły jednoczących zakłady pracy w poszczególnych regionach kraju. Ponadto wśród działaczy demokratycznej opozycji trwała dyskusja na temat kształtu organizacyjnego samorządowych, niezależnych związków zawodowych (NSZZ).
Mimo obaw biurokratyzacji, wśród działaczy przeważała opinia stworzenia jednego ale silnego związku. Realia społeczno - polityczne wymagały stworzenia możliwie jak najsilniejszej struktury związkowej, która byłaby zdolna do przeciwstawienia się aparatowi władzy. Było jasne, iż partia, która zrobiła krok wstecz pod naciskiem zaistniałej sytuacji w sierpniu 1980 r. będzie się jak najszybciej starała odzyskać utraconą pozycję i wycofać z podpisanych zobowiązań.
Ostatecznie miał powstać jeden związek pod nazwą Niezależny Samorządny Związek Zawodowy "Solidarność' (NSZZ "Solidarność'). Związek ten miał działać w strukturach regionalnych, ale z pełną autonomią poszczególnych regionów.
Jednocześnie zaistniały kryzys w PZPR wywołany podpisaniem porozumień w Stoczni Gdańskiej, został w dodatku podkopany oddolnym dążeniom do reformy samej partii. Wyjątkowa aktywnością w tym zakresie, zaczął odgrywać ośrodek toruński PZPR, z klarującą się koncepcją tzw. struktur poziomych, czyli porozumień między organizacjami partyjnymi poszczególnych zakładów pracy dla obrony wewnątrzpartyjnej demokracji. Ponadto kierownictwo partyjne zaobserwowało masowe oddawanie legitymacji członkowskich PZPR.
Rejestracja NSZZ "Solidarność"
24 września 1980 r. Komitet Założycielski NSZZ "Solidarność" (później przekształcony w Krajową Komisję Porozumiewawczą - KKP) po uchwaleniu statutu złożył w warszawskim Sądzie Wojewódzkim, wniosek o rejestrację związku. 24 października 1980 r. Sąd Wojewódzki w Warszawie wprowadził samowolnie zmiany w przedłożonym dokumencie Związku. W zaistniałej sytuacji KKP ogłosiła gotowość strajkową na 12 listopada i złożyła odwołanie do Sądu Najwyższego.
Jednocześnie, już 31 października 1980 r. w Warszawie odbyły się rozmowy delegacji Związku z premierem Józefem Pińkowskim. Ich rezultatem było ustalenie, iż "Solidarność" uzyskała 24 października osobowość prawną. Ponadto obiecano, że do 10 listopada zostanie rozpatrzone odwołanie złożone do Sądu Najwyższego, dotyczące samowolnych zmian w statucie.
9 listopada 1980 r. w Gdańsku, na posiedzeniu KKP, zgodzono się na kompromis w sprawie zmian w statucie. Andrzej Gwiazda zaproponował, aby zapis o kierowniczej roli partii znalazł się w aneksie obok fragmentów konwencji Międzynarodowej Organizacji Pracy. 10 listopada 1980 r. Sąd Najwyższy zarejestrował statut NSZZ "Solidarność".
Opór władz
Jak się spodziewano władze komunistyczne czyniły wszystko co możliwe, by utrudnić zakładanie związków zawodowych. Partyjna propaganda przekonywała opinię publiczną, iż "Solidarność" została opanowana przez tzw. "elementy antysocjalistyczne i wywrotowe".
Od samego początku aranżowano sytuacje patowe, zmuszające Związek do sięgania po argumenty wprowadzenia strajku ostrzegawczego. Ponadto nie wywiązywano się z min. uzgodnionych podwyżek plac. Sytuacje kryzysowe wywoływane w większych miastach miały również miejsce na tzw. prowincji, obciążając następnie Związek o dalsze pogłębianie kryzysu gospodarczego.
Działania "S"
Zarejestrowanie "S" jak i jej popularność wśród opinii publicznej spowodowało lawinowy wzrost jej członków. W dość szybkim czasie ich liczba osiągnęła blisko 80% wszystkich zatrudnionych. Jednocześnie osiągnięto pierwsze sukcesy. Władze komunistyczne wyraziły zgodę na wydawanie ogólnokrajowego pisma - "Tygodnik Solidarność", zdołano doprowadzić do wystawienia w Gdańsku, Gdyni i Szczecinie pomników poświęconych poległym robotnikom w czasie Wydarzeń Grudniowych na Wybrzeżu w grudniu 1970 r. Odsłonięcie pomników odbyło się w 10 rocznice upamiętniającą te wydarzenia.
Taktyka PZPR
Już w styczniu 1981 r. władze komunistyczne doprowadziły do kolejnej kryzysowej sytuacji. Bez konsultacji "S" narzucono ograniczoną liczbę wolnych sobót. Zgodnie z porozumieniami z 31 sierpnia 1980 r. od 1 stycznia 1981 r. wszystkie soboty miały być wolne od pracy.
Oprac. Sławomir Piguła
|